واریس (به انگلیسی : Varicose veins) که از ریشه واژه لاتین واریکس Varix به معنای پیچ خورده گرفته شده، به گشاد شدن سیاهرگ ها یا تورّم ورید گفته میشود. واریس، شایع ترین بیماری عروقی انسان است که حدود ۲۰-۱۰٪ جمعیت را مبتلا میکند. سیاهرگ های واریسی به صورت رگ های دراز، گشادشده و پرپیچ و خم و غالباً در سطوح درونی اندام تحتانی دیده میشوند. زنانی که چندین بارداری و زایمان داشته اند شانس بیشتری دارند و احتمالاً میزان شیوع در جوامع شهری بیشتر از جوامع روستایی است. بیشترین میزان شیوع واریس در زنان بین سن ۴۹-۴۰ سالگی برآورد شده است. همه چیز از یک درد گنگ و احساس خستگی در پا شروع میشود. شاید خیلی از افراد آن را پشت گوش بیندازند و منتظر بنشینند تا روزی این درد برطرف شود غافل از اینکه یکی از سیاهرگ های پایشان روز به روز گرفتگی بیشتری پیدا میکند و… بعد از آن یک روز میبینند قسمتی از پایشان تغییر رنگ داده و متورم شده و به شدت دردناک است.
عوامل این بیماری شامل موارد زیر است :
سابقه خانوادگی :
ایستادن به مدت طولانی :
سن :
جنسیت :
وزن :
به نظر میرسد که تمایل به این بیماری به ویژه در سنین جوانی، در میان برخی خانواده ها بیشتر باشد. برخی زنان با دریچه های وریدی با کارایی پایین تر یا دیواره های عروقی ضعیف تر به دنیا میآیند.
یک بررسی در مورد کارگران دانمارکی در دسامبر ۲۰۰۵ نشان داد زنانی که ۷۵ درصد مدت زمان کار خود را به حالت ایستاده یا در حال راه رفتن گذرانده بودند، تقریباً دو برابر زنانی که مدت زمان کمتری بر روی پاهایشان ایستاده بودند، نیاز به درمان واریس پیدا کردند. پژوهشگران تخمین میزنند ایستادن های طولانی مدت دلیل بیش از ۲۰ درصد موارد پیدایش واریس در بزرگسالان است.
خطر واریس با افزایش سن زیادتر میشود. رگ های خونی و عضلات پشت ساق پا که در موقع راه رفتن با فشار بر وریدها، بازگشت خون را به سمت قلب تسهیل میکنند با گذشت زمان ضعیف تر میشوند. کمتر از ۱۰ درصد زنان زیر ۳۰ سال و بیش از ۷۵ درصد زنان بالای ۷۰ سال به واریس مبتلا هستند.
زنان بیش از مردان مستعد واریس هستند و بارداری عامل اصلی آن است. در دوران بارداری، وریدهای ساق پا پرتر بوده و راحت تر پاره میشوند، زیرا حجم خون و فشار شکمی در این دوران افزایش مییابد و هورمون ها سبب گشاد شدن رگ های خونی میشوند. هرچه حاملگی به پایان خود نزدیک میشود خطر واریس افزایش مییابد.
اضافه وزن به ویژه در اطراف شکم، فشار اضافی را بر وریدهای ساق پا تحمیل میکند. زنانی که اضافه وزن دارند، نسبت به زنان لاغر بیشتر در معرض ابتلا به واریس هستند و این خطر در مورد زنان چاق سه برابر است.
بیشتر سیاهرگ های واریسی بدون علامت بوده و تنها از جنبه زیبایی به توجه پزشکی نیاز مییابند. در صورت علامت دار شدن، احساس درد، پری و سنگینی منتشر و غیر اختصاصی در ساق پاها به ویژه پس از ایستادن به مدت طولانی، وجود دارد. رگه هایی با ظاهر نامناسب و معمولاً بر روی پاها ممکن است همراه با درد، سوزش، تورم و یا در اطراف رگ های بزرگ بروز کند. علایم معمولاً در هوای گرم و پس از نشستن یا ایستادن طولانی مدت بدتر میشوند. با راه رفتن و استراحت دادن به پاها و بالا قرار دادن آن علایم بهتر خواهد شد. در بعضی موارد حتی میتواند تورم و تغییر رنگ ایجاد کند. احساس سنگینی در پاها به خصوص پس از ورزش و یا در شب و سندرم پای بی قرار هم از علائم دیگر این بیماری اند. در مواردی ورم مچ پا، خارش، زخم و تغییرات رنگ در پاها دیده میشود. در موارد شدید تر ممکن است علائمی نظیر خونریزی (کبودی پوست)، لخته شدن خون داخل عروق (عروق برجسته دردناک به صورت ناگهانی) و اگزمای وریدی (قرمزی، خشکی و خارش پوست در ناحیه آسیب دیده) دیده شود. زنان باردار و افراد چاق و دارای اضافه وزن بیشتر در معرض وریدهای واریسی هستند. رگ های واریسی میتوانند در حین قاعدگی یا حاملگی بیشتر یا برجسته تر شوند. واریس یا اولیه است که هیچ علتی به جز استعداد ژنتیکی برای آن یافت نمی شود یا واریس ثانویه که در حالت ثانویه این اختلال عروقی ناشی از بیماری زمینه ای میباشد که در این مورد شایع ترین علت بیماری لخته شدن خون در عروق عمقی پاها (Deep Vein Thrombosis) است. به همین دلیل در موارد مشکوک حتماً باید سیستم عروق عمقی پاها قبل از هر درمانی در بیمار بررسی شود. بارداری در زنان و همچنین ایجاد توده ها و تومورهایی که در ناحیه لگن و شکم به وجود میآید هم میتواند یکی از عوامل ثانویه ابتلا به واریس محسوب شوند. بیماران با این عروق باید به پزشک مراجعه نمایند و در صورت صلاح دید سونوگرافی داپلر عروق در آنها انجام شود. مهم ترین مسئله در درمان، تشخیص واریس ثانویه و پی بردن به علل آن است. به طور مثال در موارد ثانویه به ترومبوز عروق عمقی، هیچ درمانی روی عروق سطحی انجام نمی2شود و فقط جوراب واریس برای بیمار تجویز میشود.
درمان های دارویی تقریباً در واریس جایی ندارند.
۹ راه مقابله و پیشگیری از ابتلا به بیماری واریس :
-
به فکر گردش خون بهتر باشید :
گردش خون مناسب برای پیشگیری و مقابله با رگ های تار عنکبوتی بخصوص روی پاها لازم و ضروری است. برای داشتن گردش خون مناسب به توصیه های زیر عمل کنید:
-
به طور منظم ورزش کنید
بدوید، پیاده روی و دوچرخه سواری کنید، پله ها را بالا پایین کنید. فعالیت های بدنی دیگر مانند تمیز کردن خانه، پیاده رفتن به سر کار و غیره نیز میتواند به بهبود جریان خون کمک کند.
-
پاها را بالا نگه دارید
زمانی که مینشینید، پاهایتان را بالاتر نگه دارید تا کمی استراحت کنند.
-
خودتان را کش دهید
اگر کارتان به گونه ای است که مدت طولانی مینشینید و یا سر پا میایستید، بهتر است هر چند دقیقه یک بار حرکات کششی انجام دهید و وضعیت نشستن تان را عوض کنید. انجام هر حرکتی به شما کمک میکند تا گردش خون تان را تحریک کنید.
-
-
وزن خود را کنترل کنید
اضافه وزن و چاقی مفرط دو عامل رایج بروز رگ های تار عنکبوتی است. به خاطر اینکه فشار وارده به پاها زیاد شده و باعث بروز این مشکل میشود. در نتیجه لازم است که وزن خود را کنترل کنید و به فکر کاهش اضافه وزن تان باشید.
-
ماساژ را دریابید
ماساژ خوب کلید بهبود و افزایش جریان خون است و برای پیشگیری و مقابله با مشکل رگ های تار عنبکوتی موثر است. برای افزایش تاثیر ماساژتان بهتر است از سرکه سیب استفاده کنید. به این ترتیب که پوست را به سرکه سیب آغشته کرده و ماساژ دهید. روی مناطق مورد نظر ژل آلوئه ورا بزنید و با حرکات دورانی ماساژ دهید. اجازه دهید ژل آلوئه ورا به مدت ۱۵ دقیقه روی رگ های تارعنکبوتی بماند.
-
موقع خوابیدن زیر پاهایتان بالش بگذارید
یکی دیگر از روشهای افزایش گردش خون این است که موقع خوابیدن پاهایتان کمی بالاتر قرار بگیرند. برای این منظور میتوانید به پشت بخوابید و بالشتی زیر پاهایتان قرار دهید.
-
تغذیه سالمی در پیش بگیرید
برنامه غذایی نقش مهمی در پیشگیری و درمان رگ های تار عنکبوتی دارد. توصیه میکنیم که مصرف مواد غذایی سرشار از آنتی اکسیدان ها و ویتامین های C و A را افزایش دهید. علاوه بر این لازم است که مصرف نمک را کاهش داده و میوه، سبزیجات، مرغ، ماهی و غلات سبوس دار را در الویت برنامه غذایی تان قرار دهید.
-
پاهایتان را قوی کنید
هر ورزشی را برای کار کردن روی عضلات پاها و تقویت آنها انجام دهید. این کار باعث پیشگیری از بروز رگ های تارعنکبوتی نیز میشود. پیاده روی، ورزش با استپ، دوی نرم، پرش و پدال زدن به شما کمک میکند تا با این مشکل مقابله کنید.
-
پا روی پا نیاندازید
p>یکی از عادت های نادرستی که به سلامتی کلی بدن آسیب میزند، نشستن و پا روی پا انداختن است. پا روی پا انداختن به مدت طولانی باعث میشود که گردش خون با مشکل مواجه شده و سر و کله رگ های تار عنکبوتی نیز پیدا شود. -
از لباس و کفش های مناسب و راحتی استفاده کنید
لباس های خیلی تنگ و کفش های پاشنه بلند در پیدایش رگ های تار عنکبوتی تاثیر دارند. لازم است از لباس های مناسبی استفاده کنید که تنگ نبوده و فشاری به پوست وارد نمی کنند. کفش سبک با پاشنه کوتاه باعث بهبود جریان خون و مقابله با مشکل رگ های تار عنکبوتی میشود.
-
از کرم ضدآفتاب در صورت تماس طولانی اندام تحتانی با نور آفتاب استفاده کنید
اشعه ماورای بنفش باعث تشدید مشکل رگ های تارعنکبوتی میشود. بنابراین لازم است قبل از قرار گرفتن در معرض نور خورشید، حتما از کرم ضدآفتاب استفاده کنید. از کرم های ضد آفتاب متناسب با نوع پوستتان استفاده کنید و پانزده تا بیست دقیقه قبل از خروج از منزل، کرم بزنید.
پوشیدن جوراب واریس :
جوراب مخصوص واریس به فشرده سازی عروق و تسهیل بازگشت خون به قلب و کاهش تورم پاها کمک خواهد کرد. استفاده از جوراب های فشرده سازی در تمام روزها اغلب اولین اقدام درمانی است که پیش از امتحان درمان های دیگر توصیه خواهد شد. این جوراب ها به طور پیوسته پاها را فشار میدهند و بر روی رگ ها و عضلات پا بیشتر مؤثر هستند. مقدار فشرده سازی بر اساس نوع و مارک متفاوت آن است. جوراب های مخصوص واریس در اکثر داروخانه ها و فروشگاه های لوازم پزشکی با قیمت های متفاوت در دسترس است. جوراب های واریس در اندازه های مختلف و با فشار های مختلف در دسترس هستند. آنها در رنگ های مختلف، طول های مختلف تا زانو یا ران و سبک های مختلف پا ـ برخی کل پای را پوشش میدهند و بعضی از آنها از جلوی انگشتان ـ تولید میشوند. در صورت ابتلا به بی کفایتی وریدی عمیق (انسداد یا مشکلات دریچه های درون رگهای عمیق در پاها) ممکن است نیاز به پوشیدن جوراب واریس تا پایان عمر باشد. پوشیدن درست و استفاده صحیح از جوراب بسیار مهم است. پوشیدن آنها از صبح ضروری و ممکن است در آب و هوای گرم کمی ناراحت کننده باشد. جوراب مصرفی باید سایز پا بوده و برای سفارش آن پا از چند نقطه اندازه گیری شود. پا باید در صبح اندازه گیری شود تا تورم در حداقل میزان ممکن باشد. در صورت بروز خشکی در پوست ناشی از پوشیدن جوراب هنگام خواب پاها را با کرم نرم کننده مرطوب شود. جوراب های واریس معمولاً باید هر سه تا شش ماه جایگزین شوند. برای استفاده صحیح و مداوم لازم است دو دست جوراب داشت تا زمان شستن هر یک از دیگری استفاده شود. جوراب واریس باید با دست و آب نیمه گرم شسته شود.
برخی از اقدامات خود مراقبتی میتواند به کاهش ناراحتی های ناشی از واریس کمک کند. این اقدامات مشابه میتواند به جلوگیری از ایجاد یا رشد وریدهای واریسی نیز کمک کند که عبارت اند از:
- اجتناب از ایستادن یا نشستن برای مدت زمان طولانی : وقتی برای قدن زدن بین کار و فعالیت روزانه و تغییر حالت دادن بدن برای تحریک جریان خون در پاها صرف شود.
- کاهش وزن یا حفظ وزن متعادل : کاهش وزن اضافی، فشارهای غیر ضروری را از رگ ها برمی دارد. رژیم غذایی کم نمک و کم چرب و پر فیبر نیز به جلوگیری از تورم ناشی از احتباس آب و حفظ وزن مناسب کمک خواهد کرد.
- ورزش برای بهبود گردش خون : حرکت و پیاده روی یک راه عالی برای بهبود گردش خون در پاها است. پزشک میتواند سطح فعالیت مناسب خود به بیمار خود توصیه کند.
- پوشیدن جوراب واریس : جوراب مخصوص واریس به فشرده سازی عروق و تسهیل بازگشت خون به قلب و کاهش تورم پاها کمک خواهد کرد.
- خودداری از پوشیدن لباس های تنگ : پوشیدن لباس تنگ در اطراف کمر، پاها یا کشاله ران میتواند جریان خون را کاهش دهد.
- اجتناب از پوشیدن کفش پاشنه بلند : کفش پاشنه متوسط یا کوتاه فشار وارد بر روی پاها را کم خواهد کرد.
- بالا گذاشتن پاها هنگام خواب و استراحت : گذاشتن چند بالش زیر پا حین خواب و استراحت در طول روز به گردش خون پا کمک میکند.
- خودداری از انداختن پا بر روی هم هنگام نشستن : وزن پاها بر روی هم باعث تشدید واریس خواهد شد. در صورتی که ایجاد تغییراتی در شیوه ی زندگی پاسخ مناسب و مطلوب ندهند یا اگر رگ های واریسی بدتر شده و باعث درد زیادی شوند، پزشک یک روش تهاجمی را برای درمان واریس فرد امتحان میکند.در حال حاضر، طیف گسترده ای از گزینه های درمانی تهاجمی برای وریدهای واریسی در دسترس است .
- این روشها عبارتند از اسکلروتراپی، درمان با امواج رادیو فرکونسی و در نهایت جراحی.
یوگا و واریس :
نرمش های یوگا و حرکات کششی (آسانا ها) کمک میکند تا تورم و درد ناشی از واریس در پاها برطرف شود. حفظ تناسب اندام و انعطاف پذیری از ثمرات خوب تمرینات یوگاست. این تمرین ها کمک در کنترل واریس و کاهش شدت درد خواهد کرد و همچنین شایان ذکر است اگر چه اثرات مفید ورزش برکسی پوشیده نیست، اما ورزشی سودمند است که براساس توجه به ساختار عضلاتی اسکلتی و در نظر گرفتن محدودیت های خاص که در بعضی افراد وجود دارد، برنامه ریزی و انجام شود.
هفت پوزیشن یوگا برای کمک به بهبود واریس :
به زودی ...