مراحل یوگا

یعنی پرهیز از تفکری که بهداشت روان را به مخاطره میاندازد. درست اندیشی آغاز راه یوگا است. فكر سالم، آرامش روح و روان انسان را به ارمغان میاورد، به عقیده پاتنجلی حفظ اندیشه سالم با پرهیز از تف ناسالم امکان پذیر میشود. او پنج اصل مهم پرهیزکاری را به شرح ذیل پیشنهاد میکند:

1. اهیمسا (Ahimsa) پرهیز از وارد آوردن هرگونه آزار جسمی و روانی به دیگران و ایجاد روابط محبت آمیز .
2. ستیا (Satya) پرهیز از اعمال اشتباه و به دور از واقعیت و حفظ صداقت، راستی و درستی.
3. آستيا (Asteya) پرهیز از طمع، دزدی و احترام به حق و حقوق دیگران.
4. براهماچاریا (Brahmacharya) تسلط برغریزه جنسی و خلوص در اعمال.
5. آپاريگراها (Aparigraha) پرهیز از وابستگی های مادی.

یعنی ورزش های جسمی که سلامت بدن را به ارمغان میاورند. این بخش نرمش ها و حرکت های بدنی ویژه ای را در بر میگیرد. پایداری در اجرای صحیح آسانا های یوگا باعث حفظ سلامتی جسمی و روانی میشود. این بخش از یوگا عملی و آسان تر است و به همین دلیل بیش از قسمت های دیگر مورد توجه و آموزش قرار مییر تمرین های بدنی یوگا در زدودن سموم و مقابله با عوامل بیماری زا و پاکسازی بدن مؤثر است. حفظ تراکم استخوانی، افزایش نیرو و انعطاف پذیری بدن از آثار مهم آسانا های یوگا است. به گفته حکیم پاتنجلی آسانا میبایست با آرامش، بدون تنش و با مهارت انجام تا ذهن و بدن با هم همسو شوند و انسان از مرحله تضادهای فکری عبور کند و مسیر شناخت خویشتن را هموار سازد.

در پنجمین مرحله، یعنی پراتیاهارا فرد توجه خود را به درون معطوف میسازد. و خود را از کشش حس های پنجگانه رها میکند. دیدن، شنیدن، لمس کردن و چشیدن توجه فرد را به وسوسه های دنیای خارج معطوف میکنند، در حالی که با معطوف کردن توجه به درون از طریق پراتیاهارا، فرد پذیرای تجربه های درونی و فکورانه تر میشود. به عبارت دیگر این مرحله یعنی مسلط کردن ذهن بر حواس پنج گانه و ایجاد زمینه لازم برای دستیابی به تمرکز فکر. منظور از آموزش های این بخش نیل به هشیاری خالص است. هدف این مرحله کشف استعدادهای نهفته وجود و پرورش دادن آنها است.

دیانا یا مراقبه را نمی توان در قالب کلام بیان کرد بلکه چیزی است که با تجربه میتوان به آن پی برد. برای مراقبه تعاریفی از این قبیل ارائه شده. «سطح بالاتر آگاهی»، «نوعی تمرکز که به موجب آن از اشتغال ذهنی رها میشویم و به قلب و باطنمان میرسیم»، «رابطه ای که با آگاهی خودمان برقرار میکنیم»، «اساس همه ی فعل و انفعال های درونی است» که برداشت ما را از هویتمان تغییر میدهد و به ما قدرتی میبخشد که در مرکز وجودمان به آن میرسیم. انواع و سبک های مختلفی از مراقبه با روش متفاوت وجود دارد. وجه اشتراک همه ی این سبک ها عبارت است از معطوف شدن توجه فرد به درون خویشتن و کشف منبع بکری از ادراک، آرامش و خوشی وصف ناپذیر که در درون هر یک از ما وجود دارد. اجرای شیوه های مدیتیشن تغییرات هشیاری را به مرحله ثبات میرساند و ذهن را در حالتی از سکوت و سکون قرار میدهد.